Πρέπει να χειρουργηθώ και πότε;
Είσαστε δραστήριο και αθλητικό άτομο! Ασκείτε το σώμα σας για να έχετε καλή φυσική κατάσταση! Εξαιρετικά!!! Τι γίνεται όμως αν από διαβολική ατυχία τραυματιστείτε στο γόνατο και υποστείτε ρήξη προσθίου χιαστού συνδέσμου; Τελειώνουν όλα εδώ λοιπόν για εσάς;
Σας διαβεβαιώνω πως ΟΧΙ!!
Η επιλογή πολλών ανθρώπων να διατηρούν καλή φυσική κατάσταση τους οδηγεί να επιλέξουν διάφορους τρόπους εκγύμνασης, ανάμεσα στους οποίους είναι και πολλά σπορ που κρύβουν πιθανούς σοβαρούς τραυματισμούς, όπως είναι η ρήξη του προσθίου χιαστού συνδέσμου του γόνατος.
Αποτελεί πλέον δεδομένο ότι τα κάτω άκρα, με κύριους εκπροσώπους το γόνατο και την ποδοκνημική άρθρωση (κοινώς αστράγαλος), υποφέρουν τους περισσότερους τραυματισμούς κατά τις αθλητικές και μη δραστηριότητες.
Αίτια - Πως τραυματίζεται ο Πρόσθιος Χιαστός Σύνδεσμος;
Ο τραυματισμός του προσθίου χιαστού συνδέσμου είναι αρκετά συχνός και δείχνει μια προτίμηση στο γυναικείο φύλο, λόγω ιδιαιτερότητας στην ανατομία του γόνατος μεταξύ των δυο φύλων.
Ο πιο συχνός τρόπος τραυματισμού είναι όταν το πόδι βρίσκεται καθηλωμένο στο έδαφος και υπάρξει απότομη αλλαγή κατεύθυνσης κυρίως προς την πλευρά του τραυματιζόμενου ποδιού, αλλά και μετά από άμεση πλήξη από την εξωτερική πλευρά του γόνατος πάλι με το πόδι καθηλωμένο στο έδαφος.
Επίσης, ρήξεις του προσθίου χιαστού συμβαίνουν κατά την έναρξη ισχυρού άλματος ή και κατά την προσγείωση από ένα υψηλό άλμα χωρίς να έχει σταθεροποιηθεί κατάλληλα το γόνατο.
Συμπτώματα
Όλες οι παραπάνω συνθήκες - αλλά και κάποιες που δεν είναι τόσο συχνές – έχουν ως αποτέλεσμα την απώλεια της ακεραιότητας και της λειτουργίας ενός σημαντικού συνδέσμου του γόνατος.
Η οξεία τραυματική ρήξη του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου μπορεί να γίνει αντιληπτή ακόμα και με ήχο (pop sound) τον οποίο ακολουθεί έντονο άλγος, οίδημα και αδυναμία φόρτισης του τραυματισμένου γόνατος. Κάποιες φορές μπορεί το γόνατο να αδυνατεί να τεντώσει και να μαζέψει.
Σε περίπτωση που η ρήξη είναι μερική ή έχει προηγηθεί παλαιότερα τραυματισμός με μερική ρήξη του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου, τότε τα συμπτώματα μπορεί να μην είναι τόσο θορυβώδη. Μπορεί το επικρατέστερο σύμπτωμα να είναι το αίσθημα αστάθειας του γόνατος ή η αίσθηση ότι το γόνατο θα προδώσει τον πάσχοντα.
Διάγνωση
Αμέσως μετά τον τραυματισμό πρέπει να αξιολογηθεί το γόνατο κλινικά. Η μαγνητική τομογραφία θα επιβεβαιώσει τη ρήξη του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου.
Στη μαγνητική τομογραφία θα διαπιστωθεί η ασυνέχεια του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου και θα αναγνωριστούν τυχούσες συνοδές βλάβες, μιας και είναι σπάνιο η ρήξη του Προσθίου Χιαστού Συνδέσμου να είναι αμιγής.
Κάποιες φορές μπορεί ο ορθοπαιδικός να ζητήσει απλή ακτινογραφία σε δυο θέσεις για οικονομία χρόνου αλλά η μαγνητική είναι απολύτως απαραίτητη για να καθοριστεί το χειρουργικό πλάνο.
Θεραπεία: Να χειρουργηθώ ή όχι;
Το πρώτο ερώτημα τίθεται στη συνέχεια είναι: Πρέπει να χειρουργηθεί η ρήξη του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου ή μπορεί να μην υπάρξει πρόβλημα στο μέλλον για το γόνατο;
Η απάντηση σε αυτό το πολλάκις διατυπωμένο ερώτημα είναι μια. Η ρήξη του προσθίου χιαστού συνδέσμου πρέπει πάντοτε να χειρουργείται, ειδικά αν έχει συμβεί σε ηλικίες κάτω των 45 ετών που έχουν ακέραιο χόνδρο στα διαμερίσματα του γόνατος.
Το γιατί προκύπτει από τα αποτελέσματα της έλλειψης της λειτουργίας του συνδέσμου που οδηγεί σε αυξημένη προσθιο-οπίσθια και στροφική κίνηση - αστάθεια του γόνατος με αποτέλεσμα επαναλαμβανόμενες μικροβλάβες στους μηνίσκους - πρωτίστως στον έσω μηνίσκο - και αυξημένες τριβές στις χόνδρινες επιφάνειες του γόνατος.
Όλα τα παραπάνω προοδευτικά και με την πάροδο του χρόνου καταλήγουν σε ένα επώδυνο, πρησμένο και αρθριτικό γόνατο, δηλαδή με πλήρη διάβρωση των χόνδρινων δομών, απογύμνωση και αποκάλυψη του υποχόνδριου οστού. Οριστική λύση όταν καταλήξει εκεί η πάθηση είναι η αντικατάσταση των φθαρμένων επιφανειών με «ψεύτικες» μεταλλικές προθέσεις, δηλαδή ολική αρθροπλαστική γόνατος.
Το σημαντικό όμως στοιχείο στη φυσική εξέλιξη της φθοράς του γόνατος βρίσκεται στο γεγονός ότι η αποκατάσταση του τραυματισμένου συνδέσμου μπορεί σε μεγάλο ποσοστό να αποτρέψει τη δυσάρεστη εξέλιξη σε οστεοαρθρίτιδα.
Αυτό συμβαίνει γιατί η πλαστική αρθροσκοπική αποκατάσταση του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου είναι σχεδόν ατραυματική επέμβαση και αποκαθιστά σε σύντομο χρονικό διάστημα τη σωστή ανατομία του γόνατος.
Πότε πρέπει να χειρουργηθώ;
Το αμέσως επόμενο ερώτημα που απασχολεί τον ασθενή και το περιβάλλον του είναι η χρονική στιγμή που πρέπει να γίνει η χειρουργική αποκατάσταση της ρήξης του Προσθίου Χιαστού Συνδέσμου. Σε αυτό το σημείο υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις σχετικά με την επιλογή της καταλληλότερης στιγμής για τον οργανισμό, έτσι ώστε να μην αντιδράσει υπερβολικά μετεγχειρητικά και οδηγήσει σε δυσάρεστα αποτελέσματα (παρά το γεγονός ότι μπορεί να έχει γίνει ένα σωστό χειρουργείο).
Σύμφωνα με την κατευθυντήρια γραμμή που προέρχεται από επιστημονικές μελέτες, η ρήξη του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου έχει τα καλύτερα μετεγχειρητικά αποτελέσματα όταν χειρουργηθεί εντός των τεσσάρων πρώτων ημερών από τον τραυματισμό. Διαφορετικά, θα πρέπει η επέμβαση να γίνει μετά τη 2η εβδομάδα από τον τραυματισμό. Έχει φανεί ότι στο χρονικό διάστημα μεταξύ 5ης και 14ης ημέρας από τον τραυματισμό, οι φλεγμονώδεις παράγοντες που έχουν ενεργοποιηθεί μπορεί να οδηγήσουν το γόνατο σε αρθροῒνωση, δηλαδή ανάπτυξη συμφύσεων εντός του γόνατος με αποτέλεσμα ιδιαίτερη μετεγχειρητική δυσκαμψία.
Σε κάθε περίπτωση, η παλαιότερη επικρατούσα φιλοσοφία της επιλογής να μη χειρουργηθεί ο Πρόσθιος Χιαστός Σύνδεσμος και αντί αυτού να γυμναστούν πολύ καλά οι επικουρικοί σταθεροποιητές του γόνατος, πλέον δεν έχει καμία θέση στη σύγχρονη χειρουργική ορθοπαιδική. Ο λόγος είναι πως δεν μπορεί να υποκατασταθεί με κανένα τρόπο η σταθερότητα που δίνει ο Πρόσθιος Χιαστός Σύνδεσμος στο γόνατο, με συνέπεια τη φθορά των υπόλοιπων δομών του.
Το χρονικό διάστημα που μπορεί να περιμένει χωρίς να χειρουργηθεί ο ασθενής χωρίς να αρχίσουν να προστίθενται φθορές στις ακέραιες δομές του γόνατος δεν είναι σαφώς καθορισμένο. Σίγουρα όμως το γόνατο δεν μπορεί να αντέξει περισσότερο από 2-6 μήνες χωρίς ακέραιο Πρόσθιο Χιαστό Σύνδεσμο.
Είναι πολύ σημαντικό ποια χειρουργική τεχνική θα επιλεγεί για την συνδεσμοπλαστική του Προσθίου Χιαστού Συνδέσμου. Επίσης είναι καθοριστικό τι είδους μόσχευμα θα χρησιμοποιηθεί, κι αν θα είναι από τον ίδιο τον πάσχοντα, πτωματικό από άλλον άνθρωπο ή συνθετικό.
Το περισσότερο ανθεκτικό αυτομόσχευμα είναι το μόσχευμα που λαμβάνεται από τον επιγονατιδικό τένοντα. Είναι 20 φορές πιο ισχυρό από τον κανονικό Πρόσθιο Χιαστό Σύνδεσμο και ακολουθεί τους πιο φυσιολογικούς κανόνες βιολογικής ενσωμάτωσης (οστό με οστό).
Το επόμενο πιο δημοφιλές μόσχευμα είναι ο συνδυασμός των οπισθίων μηριαίων τενόντων (γνωστοί και ως hamstrings). Δημιουργείται μια τετραπλή ταινία από τένοντες που είναι εμβιομηχανικά 8 φορές πιο ισχυρή από τον κανονικό Προσθιο Χιαστό Σύνδεσμο. Η τεχνική αυτή είναι πιο εύκολή από εκείνη του επιγονατιδικού τένοντα αλλά ,μειονεκτεί ελαφρώς στο μηχανισμό βιολογικής ενσωμάτωσης του τένοντα στο οστό. Ένα ακόμα μειονέκτημα είναι πως σε βάθος χρόνου η τετραπλή αυτή ταινία χαλαρώνει και το γόνατο αποκτά και πάλι μια μικρή αστάθεια.
Υπάρχουν κι άλλες τεχνικές λιγότερο συχνά χρησιμοποιούμενες με χρήση αυτομοσχευματων αλλά δεν είναι πολύ δημοφιλείς. Σε κάθε περίπτωση όμως, η τεχνική που πλεον έχει καταργηθεί είναι η χρήση συνθετικού μοσχεύματος για την αποκατάσταση του Προσθίου Χιαστού Συνδέσμου.
Πότε μπορώ να αθληθώ ξανά μετά το χειρουργείο;
Η αποκατάσταση μετά ένα χειρουργείο συνδεσμοπλαστικής Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου είναι μακροχρόνια και στην αρχή λίγο δύσκολη. Η αποθεραπεία περιλαμβάνει αρχικά εφαρμογή ειδικού κηδεμόνα στήριξης του γόνατος, αποφόρτιση του σκέλους για περίπου 4 εβδομάδες, εφαρμογή ψυχρών επιθεμάτων.
Στη συνέχεια, η φόρτιση του σκέλους γίνεται προοδευτικά και συνδυάζεται με συνεδρίες φυσικοθεραπείας, με στόχο στους 3 μήνες το σκέλος να είναι λειτουργικό, ανώδυνο και να μπορεί να ξεκινήσει ενδυνάμωση.
Ο χρόνος επανόδου στις αθλητικές δραστηριότητες εξαρτάται από το είδος του μοσχεύματος που έχει χρησιμοποιηθεί, την προηγούμενη κατάσταση υγείας του ασθενούς και το είδος της φυσικοθεραπείας που θα εφαρμοστεί μετά το χειρουργείο.
Σε γενικές γραμμές ο μέσος χρόνος που χρειάζεται ένας ερασιτέχνης αθλητής για να επανέλθει είναι περίπου 12 μήνες μετά το χειρουργείο.
Αποκατάσταση ρήξης Οπίσθιου Χιαστού Συνδέσμου.
Η ρήξη του Οπισθίου Χιαστού Συνδέσμου είναι εξαιρετικά σπάνια και είναι πάντοτε αποτέλεσμα οξέως και βίαιου τραυματισμού (π.χ τροχαία ατυχήματα, βίαια αθλήματα επαφής, κ.α). Η αποκατάσταση θεωρείται από μερικούς ότι δεν είναι πάντοτε απαραίτητη ειδικά αν ο πάσχων δεν είναι επαγγελματίας αθλητής.
Οι χειρουργικές τεχνικές είναι της ίδιας φιλοσοφίας με αυτές της αποκατάστασης του Προσθίου Χιαστού Συνδέσμου με κάποιες μικρές παραλλαγές. Το χρονικό διάστημα αποκατάστασης παραμένει περίπου το ίδιο όπως και με τον Πρόσθιο Χιαστό πλην όμως η επάνοδος στα σπορ είναι γρηγορότερη.
Η αποκατάσταση της ρήξης του Οπισθίου Χιαστού συνδέσμου σχεδόν πάντοτε συνοδεύεται από ρήξη και της οπίσθιας έξω γωνίας του γόνατος και συχνά αποκαθίστανται και οι δυο βλάβες στον ίδιο χειρουργικό χρόνο.
