Η οστεοπόρωση είναι μια χρόνια κατάσταση, η οποία μειώνει την ισχύ των οστών και αυξάνει τον κίνδυνο των καταγμάτων.
Σωστές πρακτικές
Για το λόγο αυτό, χρειάζεται να προσδιοριστούν οι σωστές πρακτικές για την ορθολογική προσέγγιση στη θεραπεία της για όσο διαρκεί η πανδημία μέχρις ότου αποκατασταθεί η κανονικότητα.
Η ανάγκη τήρησης των κοινωνικών αποστάσεων που λαμβάνουν χώρα και στον τομέα της υγείας, σίγουρα θέτουν σε δοκιμασία τη διαχείριση των χρόνιων περιστατικών ακόμη και αυτών της οστεοπόρωσης.
Η καθυστέρηση στη χορήγηση ορισμένων αντιοστεοπορωτικών φαρμάκων μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στους ασθενείς, από την απώλεια οστικής μάζας μέχρι και την αύξηση του οστικού μεταβολισμού και των καταγμάτων.
Στην περίοδο της πανδημίας, η διαχείριση των ασθενών μπορεί να γίνει χωρίς την άμεση επαφή με τον θεράποντα ιατρό - ιδιαίτερα με την υπηρεσία της άυλης συνταγογράφησης – με τηλεϊατρική επικοινωνία. Η θεραπεία για την οστεοπόρωση δε θα πρέπει να διακόπτεται ή να καθυστερείται για λόγους διατήρησης κοινωνικών αποστάσεων (ειδικά σε ασθενείς με ήδη υπάρχοντα οστεοπορωτικά κατάγματα ή λήψη κορτικοστεροειδών σε υψηλές δόσεις). Άλλωστε, δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι η αντιοστεοπορωτική αγωγή αυξάνει τη σοβαρότητα της Covid-19 λοίμωξης ή τη διαφοροποιεί (θετικά ή αρνητικά).
Το γεγονός όμως ότι η Covid-19 λοίμωξη μπορεί να συνοδεύεται από αυξημένο κίνδυνο θρομβώσεων, οδηγεί στην υπόθεση ότι η θεραπεία κατά της οστεοπόρωσης με χορήγηση οιστρογόνων ή ραλοξιφαίνης μπορεί να καθίσταται προβληματική.
Αυτός είναι κι ένας λόγος που κάποιοι προτιμούν να διακόπτουν τη θεραπεία με τα παραπάνω φάρμακα σε ασθενείς που εμφανίζουν συμπτώματα θρομβοφιλίας.
Επιπρόσθετα, φαίνεται ότι και η θεραπεία με Denosumab παίζει επίσης κάποιο ρόλο στην ανάπτυξη ευκαιριακών λοιμώξεων, μιας και σχετίζεται με την ενεργοποίηση των ανοσοποιητικών Τ- λεμφοκυττάρων.
Τρόποι χορήγησης της αντιοστεοπορωτικής θεραπείας & δυσκολίες
Οι δυσκολίες στον τρόπο εξασφάλισης της συνέχισης της αντιοστεοπορωτικής θεραπείας την εποχή της πανδημίας έχουν κυρίως να κάνουν με τις ενέσιμες θεραπείες με Denosumab ή Παραθορμόνη.
Οι θεραπείες με πόσιμα αντιοστεοπορωτικά φάρμακα δεν αντιμετωπίζουν ιδιαίτερη δυσκολία, μιας και οι ασθενείς συμμορφώνονται εύκολα με τις οδηγίες.
Στην περίπτωση της ενέσιμης όμως αγωγής, κάποιες φορές είναι πιθανό λόγω της επικρατούσας πανδημίας είτε να μην υπάρχει έγκαιρα το φάρμακο στο φαρμακείο ή να μη δύναται ο ασθενής να προσέλθει στο ιατρείο, οπότε η καθυστέρηση αυτή είναι σημαντική και έχει αρνητικό αντίκτυπο στον οργανισμό.
Διακοπή διφωσφονικών
Μετά τη διακοπή της θεραπείας κατά της οστεοπόρωσης με διφωσφονικά, οι δείκτες οστικής εναλλαγής, που έχουν καταπιεστεί, σιγά σιγά επανέρχονται στα φυσιολογικά επίπεδα και η οστική πυκνότητα παραμένει σταθερή ή μειώνεται πολύ αργά με την πάροδο του έτους.
Αυτό οφείλεται στην ισχυρή δέσμευση των διφωσφονικών με τον υδροξυαπατίτη του οστού.
Επίσης, μελέτες δείχνουν εμμένουσα αντικαταγματική δράση παρά τη διακοπή τους.
Άρα ακόμα και με καθυστέρηση αρκετών μηνών, η συνέχιση της θεραπείας με διφωσφονικά φαίνεται να μη χάνει την αποτελεσματικότητά της.
Διακοπή Denosumab
Έχει αποδειχθεί ότι η καθυστέρηση στην επανάληψη της αγωγής με Denosumab προκαλεί την υποτροπή της υψηλής οστικής εναλλαγής, την ταχεία απώλεια οστού εντός του πρώτου έτους (rebound effect) και την αύξηση του κινδύνου ανάπτυξης πολλαπλών σπονδυλικών καταγμάτων. Έχουν αναφερθεί σπονδυλικά οστεοπορωτικά κατάγματα μόλις επτά (7) μήνες από τη διακοπή Denosumab.
Εντούτοις, έχει παρατηρηθεί ότι την τάση διακοπής του Denosumab ακολουθεί η λήψη διφωσφονικών για να αποφευχθεί η ταχεία και άμεση απώλεια οστού.
Επιπρόσθετα, υπάρχει αυτή τη στιγμή θολό τοπίο σχετικά με το χρονικό σημείο και τη δόση έναρξης των διφωσφονικών μετά τη διακοπή του Denosumab. Η επικρατουσα πρόταση είναι η άμεση έναρξη διφωσφονικών τον πρώτο κιόλας μήνα από τη διακοπή του Denosumab.
Στην περίπτωση που ο ασθενής έχει γαστρεντερικά προβλήματα συνιστάται η μηνιαία – αντί της εβδομαδιαίας - χορήγησης.
Διακοπή Τεριπαρατίδης
Όταν διακόπτεται η τεριπαρατίδη, η οστική πυκνότητα μειώνεται προοδευτικά τον πρώτο χρόνο χωρίς να υπάρχει απόδειξη ότι αυξάνεται ο καταγματικός κίνδυνος. Αντίθετα, φαίνεται ότι διατηρείται η αντικαταγματική δράση για περίπου δεκαοκτώ (18) μήνες.
Είναι λογικό ασφαλώς με τη διακοπή της τεριπαρατίδης να υπάρχει ανάγκη έναρξης κάποιου αντικαταβολικού παράγοντα, εφόσον πρόκειται να παρέλθει χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από τρεις (3) μήνες.
Αξίζει να επισημανθεί ότι η προηγηθείσα λήψη διφωσφονικών, πριν την έναρξη θεραπείας με τεριπαρατίδη, ενισχύει το τελικό αναβολικό αποτέλεσμα.
Συμπερασματικά
Αν και υπάρχει ελπίδα ότι τα ευρεία lockdown θα αρχίσουν να χαλαρώνουν όσο αποκτάται έλεγχος στην πανδημία Covid-19, είναι αρκετά πιθανό οι κοινωνικές αποστάσεις να διατηρηθούν για τους επόμενους δεκαοκτώ (18) μήνες.
Κατά το χρονικό διάστημα της αβεβαιότητας αυτής, είναι αδιαφιλονίκητο ότι πρέπει να προσπαθήσουμε να παρέχουμε στους ασθενείς μας την καλύτερη δυνατή φροντίδα, δρομολογώντας το σημαντικό ζήτημα της οστεοπόρωσης.
Είναι πραγματικότητα οι ποικίλες γενικές και ειδικές δυσκολίες που μπορεί να αποτελούν την αιτία διακοπής της θεραπείας κατά της οστεοπόρωσης.
Οι παραπάνω συστάσεις, όπως αναλύθηκαν, θεωρούμε ότι παρέχουν ένα βασικό οδηγό για τη διαχείριση της οστεοπόρωσης κατά την περίοδο της πανδημίας.