Είναι πολύ συχνό το φαινόμενο οι ασθενείς να χρησιμοποιούν τον όρο οσφυαλγία για να περιγράψουν ότι υποφέρουν από πάθηση που τους προκαλεί συμπτώματα από την οσφύ ( κοινώς μέση). Άλλες φορές μαζί με την οσφυαλγία παραπονιούνται και για συνοδό ισχιαλγία.
Η οσφυαλγία προσδιορίζει τον πόνο στην περιοχή της μέσης. Ο πόνος ασφαλώς αποτελεί σύμπτωμα που αναπόφευκτα προκαλείται από κάποια αιτία. Άρα αρχικά συμπεραίνουμε ότι η οσφυαλγία δεν είναι από μόνη της πάθηση.
Οι αιτίες της οσφυαλγίας
Η πιο συχνή αιτία οσφυαλγίας είναι ο σπασμός των παρασπονδυλικών μυών που στηρίζουν τους σπονδύλους της οσφύος. Ο μυϊκός σπασμός προκαλεί ακαμψία πολλές φορές στη μέση με αποτέλεσμα το γνωστό σε όλους «λουμπάγκο».
Ο μυϊκός σπασμός με τη σειρά του μπορεί να οφείλεται σε κάποια από τις ακόλουθες καταστάσεις:
- Απότομη άρση βάρους με συμπίεση των μεσοσπονδυλίων δίσκων και πίεση των σπονδυλικών νευρικών σχηματισμών (μήνιγγες και νευρικές ρίζες)
- Προβολή ή κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου (τμήμα της ζελατινώδους ουσίας μεταξύ των σπονδύλων που λειτουργεί ως αποσβεστήρας κραδασμών) προς το σπονδυλικό κανάλι ή προς την έξοδο των σπονδυλικών νεύρων από τη σπονδυλική στήλη προς τα κάτω άκρα.
- Διαταραχή της ανατομίας και της θέσης των σπονδύλων μεταξύ τους (π,χ σπονδυλόλυση, σπονδυλολίσθηση, δισχιδής ράχη, κ.α)
- Οστεοπορωτικά σπονδυλικά κατάγματα ανεπάρκειας
- Έκθεση σε ψύχος
- Βίαιοι τραυματισμοί της οσφυϊκής περιοχής
Σπανιότερα αίτια οσφυαλγίας αποτελούν διάφορες καλοήθεις ή κακοήθεις νεοπλασίες της περιοχής που αφορούν τις μήνιγγες (π.χ μηνιγγίωμα), τα νεύρα (π.χ νευρίνωμα), τις σπονδυλικές αρθρώσεις (π.χ γαγγλιακή κύστη) αλλά και δευτεροπαθείς εντοπίσεις κακοήθους νόσου στους σπονδύλους.
Η διαχείριση της οσφυαλγίας οφείλει να ξεκινάει από τον εντοπισμό της αιτίας που προκαλεί τον πόνο με εμπεριστατωμένη κλινική εξέταση που θα θέσει το 50% της διάγνωσης, η οποία θα ολοκληρωθεί με ακτινολογικό έλεγχο ή και μαγνητική τομογραφία της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.
Από τη στιγμή που θα τεθεί η διάγνωση της αιτίας της οσφυαλγίας θα χρειαστεί να αποφασιστεί αν η θεραπεία χρήζει να είναι συντηρητική ή χειρουργική. Επισημαίνεται ότι περίπου το 90% των περιπτώσεων οσφυαλγίας δεν καταλήγει σε χειρουργική επέμβαση και ανταποκρίνεται καλά στα συντηρητικά μέσα.
Τα συντηρητικά μέσα αντιμετώπισης της οσφυαλγίας είναι τα ακόλουθα:
- Αποφόρτιση της μέσης με κλινοστατισμό
- Φαρμακευτική αγωγή συνήθως με συνδυασμό αντιφλεγμονώδους με μυοχαλαρωτικό παράγοντα είτε σε ενέσιμη είτε σε από του στόματος μορφή
- Εφαρμογή ζεστών επιθεμάτων
- Έναρξη συνεδριών φυσικοθεραπείας και χειρομαλάξεων, εφόσον κριθεί απαραίτητο, με στόχο την ανακούφιση από τα συμπτώματα και το μυϊκό σπασμό
- Εφαρμογή ειδικής ζώνης στήριξης της Ο.Μ.Σ.Σ για την αποφυγή κυρίως επεισοδίων υποτροπής της οσφυαλγίας
- Ασκήσεις ευλυγισίας και ενδυνάμωσης των μυών που στηρίζουν τη σπονδυλική στήλη (ραχιαίοι και κοιλιακοί)
- Απώλεια βάρους για τους υπέρβαρους και συντήρηση φυσιολογικού βάρους για τους υπόλοιπους
- Αποφυγή άρσης βαρών με πρόσθια κάμψη του κορμού
- Εκπαίδευση στην άρση βαρέων αντικειμένων χρησιμοποιώντας τα γόνατα
Τα ως άνω συντηρητικά μέτρα τις περισσότερες φορές, αν όχι όλες, δίνουν οριστική λύση στο πρόβλημα και τα αποτελέσματά τους έχουν διάρκεια στο χρόνο.
Η χειρουργικη αντιμετωπιση της οσφυαλγιας
Στην περίπτωση που το αίτιο της οσφυαλγίας - ισχιαλγίας είναι είτε κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου που πιέζει σημαντικά τις νευρικές ρίζες είτε κάποια ευμεγέθης γαγγλιακή κύστη των σπονδυλικών αρθρώσεων ή ακόμα αστάθεια της σπονδυλικής στήλης λόγω σημαντικής ολίσθησης, τότε η αντιμετώπιση με χειρουργικά μέσα είναι και η προτεινόμενη λύση.
Η χειρουργική γκάμα για τα προβλήματα της Ο.Μ.Σ.Σ που προκαλούν οσφυαλγία μπορεί να είναι η έγχυση gel στο μεσοσπονδύλιο διάστημα, η έγχυση ισχυρού αντιφλεγμονώδη παράγοντα στο σημείο της βλάβης, η μικροδισκεκτομή με τεχνική αφαίρεσης της κήλης του δίσκου, η σταθεροποίηση των σπονδύλων με σπονδυλοδεσία, η έγχυση «ορθοπαιδικού τσιμέντου» (κυφοπλαστική - σπονδυλοπλαστική) για κατάγματα σπονδύλων, κ.α.
Γενικότερα, ο κανόνας που ακολουθείται στον αλγόριθμο θεραπευτικής προσέγγισης της οσφυαλγίας είναι η εντόπιση της αιτίας και μετέπειτα η επικέντρωση στην ανακούφιση των συμπτωμάτων με συντηρητικά ως επί τω πλείστον μέσα. Η χειρουργική επέμβαση αποτελεί το τελευταίο χαρτί που χρησιμοποιεί ο ορθοπαιδικός για την οριστική θεραπεία του προβλήματος.